Harry Bertoia to projektant, który zmienił oblicze światowego wzornictwa meblowego. Jego twórczość obejmuje nie tylko meble, które stały się ikonami designu, ale również abstrakcyjne rzeźby i instalacje architektoniczne, doceniane na całym świecie.
Wczesne lata i nauka w Detroit
Harry Bertoia był wszechstronnym i utalentowanym artystą. Urodził się w 1915 roku w Włoszech, a w wieku 15 lat wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie rozwijał swoje zainteresowania artystyczne. Po ukończeniu Detroit Technical High School oraz Detroit School of Arts and Crafts, otworzył własną pracownię metaloplastyki w Cranbrook, gdzie uczył projektowania biżuterii i prac z metalu. To właśnie tam narodziła się jego pasja do pracy z metalem. W ciągu kilku lat stworzył wiele naczyń i biżuterii, opracowując stylistykę, która stała się podstawą jego twórczości rzeźbiarskiej.
Harry Bertoia uczy w Cranbrook. Zdjęcie: Richard G. Askew, 1939 © Cranbrook Archives. Źródło: Knoll.com
W 1946 roku przeniósł się do Kalifornii, by pomóc swojemu koledze z Cranbrook, Charlesowi Eamesowi, w opracowaniu metod laminowania i gięcia sklejki. Jego wkład w słynne krzesła Eamesa był kluczowy, chociaż niewiele osób o tym wie.
Współpraca z Knoll
W 1950 roku Bertoia otrzymał zaproszenie od Hansa i Florence Knoll, również współpracowników Cranbrooka, do pracy w ich firmie meblarskiej i projektowej. Państwo Knoll pozostawili projektantowi wiele swobody twórczej, pragnąc jedynie, by zaprezentował im coś intersującego.
Harry Bertoia pracujący w swoim studiu w Bally w Pensylwanii, 1952. Zdjęcie z Archiwum Knoll, źródło: Knoll.com
Rezultatem jego pracy jest kolekcja Harry Bertoia, która obejmuje kultowe krzesła Diamond i Side Chair. Krzesła te, charakteryzujące się siatkową konstrukcją płynnie powyginanej płaszczyzny z drutu stalowego tworzącą daną formę, są produkowane nieprzerwanie od czasu ich wprowadzenia na rynek w 1952 r. Wyjątkiem jest szezlong Asymmetric Chaise, który Knoll wprowadził do produkcji dopiero w 2005roku.
Diamond Chair and Bird Chair Harry’ego Bertoia. Zdjecie z archiwum Knoll. Źródło: Knoll.com
Kolekcja mebli, którą Bertoia zaprojektował dla Knoll jest uznawana na całym świecie za jedno z wielkich osiągnięć wzornictwa meblowego XX wieku. Marka nieustannie kontynuuje dziedzictwo projektanta. Kolekcja jest w niemal ciągłej produkcji od wczesnych lat pięćdziesiątych XX wieku. Mimo, że wiele aspektów produkcyjnych i zastosowanych materiałów uległo zmianie, niezmienna została konstrukcja, która odzwierciedla początkowy projekt Harry’ego Bertoia.
Osiągnięcia w dziedzinie rzeźby
Ogromne znaczenie w twórczości projektanta miała fascynacja rzeźbą. Widać ją zarówno we wczesnych pracach z biżuterią, w fotelach Diamond, jak i w późniejszych instalacjach architektonicznych. Łączy je materiał – wykorzystanie różnych rodzajów metalu.
Rzeźby Bertoi to wyjątkowe, abstrakcyjne konstrukcje, ale podobnie jak większość jego dorobku twórczego, również czerpią mocno z natury, przywołując na myśl owoce, warzywa, grzyby, kwiaty, sukulenty, krzewy, drzewa, a nawet ciała pozaziemskie. Jego najbardziej znane dzieło to ołtarz w kaplicy Massachusetts Institute of Technology, zaprojektowany wg projektu Eero Saarinena.
Ołtarz zaprojektowany przez Harry’ego Bertoię w kaplicy MIT Eero Saarinena, 1950-1955. Zdjęcie z Archiwum Knolla. Źródło: Knoll.com
W latach 60. artysta zaczął eksperymentować z rzeźbami dźwiękowymi, składającymi się z wysokich pionowych prętów ustawionych na płaskich podstawach. Stworzył nawet nietypową salę koncertową, w której umieścił około 100 swoich ulubionych rzeźb „Sonambient”, dawał w niej koncerty, a nawet wyprodukował serię 11 albumów z muzyką, stworzoną za pomocą tych unikalnych rzeźb.
Harry Bertoia był niezwykłym artystą, który swoją kreatywnością i innowacyjnym podejściem do projektowania zmienił świat designu i sztuki. Jego prace nadal inspirują kolejne pokolenia projektantów i są doceniane przez miłośników sztuki na całym świecie.